જો આપણે મા કાત્યાયની (મા કાત્યાયની પૂજા) ના સ્વરૂપ વિશે વાત કરીએ, તો તેમનું સ્વરૂપ અત્યંત દિવ્ય છે અને માતા સિંહ પર સવારી કરે છે. તેમના ચાર હાથ છે, જેમાંથી દેવીનો ઉપરનો જમણો હાથ અભયમુદ્રામાં છે અને નીચેનો જમણો હાથ વરમમુદ્રામાં છે. માતાના ડાબા ઉપરના હાથમાં તલવાર અને નીચેના હાથમાં કમળનું ફૂલ છે.
માતા કાત્યાયનીની વાર્તા
દંતકથા અનુસાર, એક વખત મહર્ષિ કાત્યાયને દેવી ભગવતીને સંતાન પ્રાપ્તિ માટે કઠોર તપસ્યા કરી હતી. મહર્ષિની તપસ્યાથી પ્રસન્ન થઈને, માતા ભગવતી તેમની સમક્ષ પ્રગટ થઈ અને તેમને આશીર્વાદ આપ્યા કે તે તેમના ઘરે તેમની પુત્રી તરીકે જન્મ લેશે. એકવાર મહિષાસુર નામના રાક્ષસનો અત્યાચાર ખૂબ વધી ગયો, જેના કારણે બધા પરેશાન થઈ ગયા.
પછી ત્રિદેવ (બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશ) ના તેજથી એક દેવીનો જન્મ થયો જેનો જન્મ મહર્ષિ કાત્યાયનના ઘરે થયો, જેના કારણે તેમનું નામ કાત્યાયની પડ્યું. માતા રાણીના ઘરે પુત્રીના રૂપમાં જન્મ લીધા બાદ કાત્યાયન ઋષિએ સપ્તમી, અષ્ટમી અને નવમી તિથિના દિવસે મા કાત્યાયનીની પૂજા કરી હતી. આ પછી માતા કાત્યાયનીએ દશમી તિથિએ મહિષાસુરનો વધ કર્યો હતો, તેથી તે મહિષાસુર મર્દાની તરીકે પણ ઓળખાય છે.
માતા કાત્યાયનીના મંત્રો
1. कात्यायनी महामाये, महायोगिन्यधीश्वरी। नन्दगोपसुतं देवी, पति मे कुरु ते नमः।।
2.ॐ देवी कात्यायन्यै नमः॥
3. प्रार्थना मंत्र –
चन्द्रहासोज्ज्वलकरा शार्दूलवरवाहना।
कात्यायनी शुभं दद्याद् देवी दानवघातिनी॥
4. स्तुति मंत्र
या देवी सर्वभूतेषु माँ कात्यायनी रूपेण संस्थिता। नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः॥
5. ध्यान मंत्र –
वन्दे वाञ्छित मनोरथार्थ चन्द्रार्धकृतशेखराम्।
सिंहारूढा चतुर्भुजा कात्यायनी यशस्विनीम्॥
स्वर्णवर्णा आज्ञाचक्र स्थिताम् षष्ठम दुर्गा त्रिनेत्राम्।
वराभीत करां षगपदधरां कात्यायनसुतां भजामि॥
पटाम्बर परिधानां स्मेरमुखी नानालङ्कार भूषिताम्।
मञ्जीर, हार, केयूर, किङ्किणि, रत्नकुण्डल मण्डिताम्॥
प्रसन्नवदना पल्लवाधरां कान्त कपोलाम् तुगम् कुचाम्।
कमनीयां लावण्यां त्रिवलीविभूषित निम्न नाभिम्॥
