સરકારે પેટ્રોલ અને ડીઝલ પરથી આ ટેક્સ હટાવી દીધો, શું ઘટશે પેટ્રોલ-ડીઝલના ભાવ?

તેલ કંપનીઓને મોટી રાહત આપતા મોદી સરકારે સ્થાનિક રીતે ઉત્પાદિત ક્રૂડ ઓઈલ, એવિએશન ફ્યુઅલ (ATF) અને ડીઝલ-પેટ્રોલની નિકાસ પરનો વિન્ડફોલ ટેક્સ નાબૂદ કર્યો છે. સોમવારે નાણા રાજ્ય મંત્રી પંકજ ચૌધરીએ રાજ્યસભામાં આ સંબંધમાં નોટિફિકેશન રજૂ કર્યું હતું. નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે આ નિર્ણયથી તેલ કંપનીઓના નફામાં વધારો થશે અને તેમના પર પેટ્રોલ અને ડીઝલની કિંમતો ઘટાડવાનું દબાણ પણ બનશે.

હાલમાં ગ્રાહકોને કોઈ સીધી રાહત નથી

એચડીએફસીના કરન્સી અને કોમોડિટી વિભાગના વડા અનુજ ગુપ્તા કહે છે કે આ ટેક્સ તેલ કંપનીઓ પર લાગુ થતો હોવાથી તેની સીધી અસર ગ્રાહકો પર જોવા મળતી નથી. જો કે, લાંબા ગાળે, કંપનીઓ ઓછા ખર્ચે ઉત્પાદન અને નિકાસનો નફો રોકાણકારો અને વિતરકોને આપી શકે છે.

રિલાયન્સ અને ઓએનજીસી જેવી કંપનીઓને ફાયદો

નોટિફિકેશનમાં આ ટેક્સની જોગવાઈ કરતા 30 જૂન, 2022ના આદેશને રદ કરવામાં આવ્યો છે. જેમાં ઓએનજીસી જેવી જાહેર ક્ષેત્રની કંપનીઓ દ્વારા ઉત્પાદિત ક્રૂડ ઓઈલ અને રિલાયન્સ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ લિમિટેડ જેવી કંપનીઓ દ્વારા ઉત્પાદિત ઈંધણની નિકાસ પરની ડ્યુટી નાબૂદ કરવામાં આવી છે.

આ સાથે પેટ્રોલ અને ડીઝલની નિકાસ પર લાદવામાં આવેલ રોડ એન્ડ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સેસ (RIC) પણ પાછો ખેંચી લેવામાં આવ્યો છે. સરકારે આ ટેક્સ લાદવાના પ્રથમ વર્ષમાં ફીમાંથી લગભગ રૂ. 25,000 કરોડ, 2023-24માં રૂ. 13,000 કરોડ અને ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં રૂ. 6,000 કરોડ એકત્ર કર્યા હતા.

જુલાઈ 2022માં પ્રથમ વખત ટેક્સ લાદવામાં આવ્યો હતો

સરકારે પહેલીવાર 1 જુલાઈ, 2022ના રોજ વિન્ડફોલ પ્રોફિટ ટેક્સ લાદ્યો હતો. આ રીતે તે એવા દેશોમાં સામેલ થઈ ગયું જે પેટ્રોલિયમ કંપનીઓ દ્વારા કરવામાં આવેલા અસાધારણ નફા પર ટેક્સ લાદે છે. તે સમયે પેટ્રોલ અને એટીએફ પર 6 રૂપિયા પ્રતિ લીટર અને ડીઝલ પર 13 રૂપિયા પ્રતિ લીટર નિકાસ ડ્યુટી લાદવામાં આવી હતી. આ સાથે સ્થાનિક ક્રૂડ ઓઈલ ઉત્પાદન પર 23,250 રૂપિયા પ્રતિ ટનનો વિન્ડફોલ પ્રોફિટ ટેક્સ પણ લાદવામાં આવ્યો હતો.

સમીક્ષા દર 15 દિવસે થાય છે

નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે આ ટેક્સ નાબૂદ કરવાનો નિર્ણય આંતરરાષ્ટ્રીય તેલની કિંમતોમાં નરમાઈ બાદ લેવામાં આવ્યો છે. સરકાર દર પખવાડિયે આ ટેક્સ જોગવાઈની સમીક્ષા કરતી હતી અને દરોમાં સુધારો કરતી હતી. નવેમ્બરમાં ભારત દ્વારા આયાત કરાયેલ ક્રૂડ ઓઈલની સરેરાશ કિંમત બેરલ દીઠ $73.02 હતી, જે ઓક્ટોબરમાં $75.12 પ્રતિ બેરલ હતી. આ વર્ષે એપ્રિલમાં સરેરાશ આયાત કિંમત લગભગ $90 પ્રતિ બેરલ હતી.

વિન્ડફોલ ટેક્સ શું છે

આ ટેક્સ તેલ કંપનીઓના વધારાના નફા પર લગાવવામાં આવે છે. તે અસ્થાયી રૂપે લાદવામાં આવ્યો હતો જેથી સરકાર તેલ કંપનીઓના જંગી નફામાંથી વધારાની આવક ઊભી કરી શકે. અગાઉ, જ્યારે આ ટેક્સ વસૂલવામાં આવતો હતો, ત્યારે સરકારે કહ્યું હતું કે આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં તેલના ભાવ ખૂબ ઊંચા છે અને ભારતીય કંપનીઓ તેને દેશમાં વેચવાને બદલે તમામ તેલની નિકાસ કરવા માગે છે. આવી સ્થિતિમાં તે કંપનીઓનો ઉત્સાહ ઓછો કરવા માટે ઘણો ટેક્સ વસૂલવામાં આવ્યો હતો.