આ વર્ષે જૂનમાં, બે અમેરિકન અવકાશયાત્રીઓ સુનીતા વિલિયમ્સ અને બૂચ વિલ્મોરે આઠ દિવસના મિશન માટે ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સેન્ટર માટે ઉડાન ભરી હતી. પરંતુ, ટેકનિકલ ખામીને કારણે તેમની પૃથ્વી પર પાછા ફરવાની આશા આઠ મહિના માટે મુલતવી રાખવામાં આવી છે. નાસાના વૈજ્ઞાનિકો તેમને ફેબ્રુઆરી 2025 સુધીમાં પૃથ્વી પર લાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. અત્યારે તેઓ અન્ય નવ લોકો સાથે છ બેડરૂમના ઘરના કદના સ્થળે જગ્યા વહેંચી રહ્યાં છે. સુનીતા અને વિલ્મોરે તાજેતરમાં એક વીડિયોમાં ખુલાસો કર્યો હતો કે તેઓ ખૂબ જ સારી રીતે જીવી રહ્યા છે. પરંતુ, પૃથ્વીથી 400 કિલોમીટર ઉપર રહેવું સરળ છે કે મુશ્કેલ? ભૂતપૂર્વ અવકાશયાત્રીઓએ આ વાતનો ખુલાસો કર્યો હતો.
અવકાશયાત્રીઓએ જણાવ્યું કે ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સેન્ટરમાં રહેવું સરળ નથી. ત્યાં દરરોજ ઓછામાં ઓછા બે કલાક કસરત કરવી પડે છે, પોતાના કપડાં જાતે ધોવા પડે છે, વ્યક્તિ શું ખાય છે તેનું ખાસ ધ્યાન રાખવાનું હોય છે. સૌથી અગત્યનું, જગ્યાની ગંધ ખૂબ જ વિચિત્ર છે. એકે એ પણ ખુલાસો કર્યો કે તેને કસરત કર્યા વિના ઘણો પરસેવો થાય છે. પરસેવાના ટીપાને હવામાં તરતા અટકાવવા માટે, વ્યક્તિ ખસેડી શકતો નથી. તેણે ત્રણ મહિના પેન્ટની એક જોડીમાં પસાર કરવા પડ્યા.
સવારે વહેલા ઉઠીને દિવસની શરૂઆત કરો
ભૂતપૂર્વ અવકાશયાત્રીઓએ બીબીસી પાસેથી ISSમાંથી બચવાના રહસ્યો જાહેર કર્યા. તેઓ સવારે સાડા છ વાગ્યાની આસપાસ જાગી જાય છે. અવકાશયાત્રીઓ હાર્મની નામના ISS મોડ્યુલમાં ફોન-બૂથના કદના બેડરૂમમાં ઊંઘે છે. નાસાના અમેરિકન અવકાશયાત્રી નિકોલ સ્ટોટે 2009 અને 2011માં બે મિશન હેઠળ અવકાશમાં 104 દિવસ વિતાવ્યા છે. તે કહે છે કે જ્યારે પણ પરિવારની યાદો ઉદભવે છે, ત્યારે તેની સાથે જોડાયેલા ફોટોગ્રાફ્સ અને પુસ્તકો માટે એક કોર્નર પણ હોય છે.
કેનેડિયન અવકાશયાત્રી ક્રિસ હેડફિલ્ડ, જેમણે 2012-13માં 35 મિશન કમાન્ડ કર્યા હતા, તેઓ કહે છે કે અવકાશ પ્રવાસીઓનો મોટાભાગનો સમય જાળવણી અથવા વૈજ્ઞાનિક પ્રયોગોમાં પસાર થાય છે. ISS પાસે વિવિધ પ્રયોગો માટે છ પ્રયોગશાળાઓ છે. કેન્દ્રનું કદ ફૂટબોલ મેદાન જેટલું મોટું છે. તેમના કહેવા પ્રમાણે, “અંદરથી એવું લાગે છે કે જાણે ઘણી બસો એકસાથે જોડાયેલી હોય. ક્યારેક એવું બને છે કે અડધો દિવસ પણ તમે કોઈ માણસને જોતા નથી. ISSમાં ખૂબ જ શાંતિપૂર્ણ વાતાવરણ છે.
અવકાશમાં કેવી ગંધ આવે છે?
કેટલાક ભાગ્યશાળી અવકાશયાત્રીઓને ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશનની બહાર અવકાશમાં ચાલવાની તક મળે છે. હેડફિલ્ડનું કહેવું છે કે તેને આ તક બે વાર મળી છે. તે કહે છે, ‘મેં 15 કલાક અંતરિક્ષમાં વિતાવ્યા. મારી અને બ્રહ્માંડની વચ્ચે માત્ર મારો પ્લાસ્ટિકનો માસ્ક ઉભો હતો. આ સમય પણ જીવનના અન્ય 15 કલાક જેવો હતો. પરંતુ સ્પેસ વોક દરમિયાન મને સમજાયું કે ‘સ્પેસ સ્મેલ’ એ કોઈ ધાતુની ગંધ જેવી છે. પૃથ્વી પર આપણે ઘણી જુદી જુદી ગંધ અનુભવીએ છીએ. પરંતુ અવકાશમાં માત્ર એક જ ગંધ હોય છે અને અમને ઝડપથી તેની આદત પડી જાય છે.” ઉપરાંત, અવકાશમાં કોઈ હવામાન નથી. તમારા ચહેરા પર વરસાદ પડતો નથી અને તમારા વાળ પવનથી ઉડતા નથી.
ત્રણ મહિના માટે પેન્ટની માત્ર એક જોડી
નિકોલ સ્ટોટ કહે છે કે તે આખો દિવસ કામ પર ઘણો પરસેવો કરે છે. આ સૌથી મોટી સમસ્યા છે. “અમારી પાસે લોન્ડ્રીની કોઈ સગવડ નથી. ત્યાં માત્ર પાણી છે જે ટીપું અને સાબુ જેવો પદાર્થ બને છે. કપડાં એટલા ગંદા થઈ જાય છે કે તેને અવકાશમાં બાળી નાખવામાં આવે છે. તેણી સમજાવે છે, ‘શૂન્ય ગુરુત્વાકર્ષણમાં, કપડાં શરીર પર તરતા હોય છે, તેથી તેમના પર તેલ અથવા અન્ય કંઈપણ અસર કરતું નથી. તેના બદલે, સૌથી મોટી ચિંતા ખોરાકની હતી, તે કહે છે, “ઉદાહરણ તરીકે, જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ ખોરાકનો ડબ્બો ખોલે છે, ત્યારે તેમાં માંસ અને ગ્રેવી હોય છે.